سنگ ها به وفور در طبیعت یافت می شوند و استفاده از آن به عنوان یکی از مصالح پرکاربرد در ساختمان از قدیم الایام مرسوم بوده است. سنگ های مختلف هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند و با توجه به همین ویژگی ها کاربردشان متفاوت است.

بیشترین استفاده سنگ در دکوراسیون ساختمان است. سنگ ها با توجه به استحکام، رنگ، شکل، بافت و زیبایی هم در دکوراسیون داخلی و هم نمای بیرونی ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند. از سنگ های مقاوم تر در نمای ساختمان و محوطه بیرونی و از سنگ های با مقاومت کمتر در نمای داخلی و محوطه های سرپوشیده استفاده می شود.

به طور کلی می توان سنگ ها را به سه دسته تقسیم بندی کرد. سنگ های آذرین که از انجماد مواد مذاب درونی زمین تشکیل شده است. سنگ های رسوبی که از فرسایش و رسوب سنگ، خاک، مواد معدنی و فسیل موجودات زنده تشکیل شده و سنگ های دگرگونی که از تغییر ساختار یک سنگ بر اثر گرما و فشار و واکنش های شیمیایی بوجود آمده.

در این مطلب نگاهی می کنیم به سنگ های آذرین معروف که در صنعت ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند و در بخش های دیگر با معروف ترین سنگ های رسوبی و دگرگونی آشنا می شویم.

سنگ گرانیت

سنگ خارا یا گرانیت (granite) یکی از انواع سنگ آذرین است که از سرد شدن توده های مذاب در داخل زمین شکل گرفته و سختی و مقاومت بالایی دارد.

استحکام بالا و مقاومت در برابر فرسایش و ساییدگی، باران اسیدی، حرارت و تغییرات جوی، انواع مواد اسیدی و شوینده ها باعث شده از سنگ گرانیت به عنوان مصالح ساختمانی با دوام استفاده شود.

بافت سنگ گرانیت که از کوارتز، فلدسپات، میکا و سایر مواد معدنی تشکیل شده، متخلخل است و از دانه های معدنی متوسط و درشتی تشکیل شده که در کنار هم با استحکام بسیار بالایی هم قرار گرفته‌اند و با توجه به مواد معدنی تشکیل دهنده به رنگ های مختلفی از جمله سفید، خاکستری، صورتی، پرتقالی، سبز، مشکی، قرمز و… در طبیعت دیده می شود.

سنگ گرانیت به سختی برش می خورد، به سختی براق می شود و به سختی می شکند و به دلیل استحکام زیاد، معمولا از این سنگ در پل ها، جدول ها، سنگفرش بیرونی ساختمان و مکان هایی که عبور و مرور زیاد است مانند سنگفرش خيابان ها، ساختمان های تجاری و اداری و ايستگاه های مترو استفاده می شود. علاوه بر این از سنگ گرانیت در نمای بیرونی ساختمان، پله ها، پارکینگ و سنگفرش داخلی کف ساختمان و آشپزخانه و همچنین در ساخت مجسمه و آثار هنری نیز استفاده می شود.

سنگ گرانیت معمولا در کشور های آسیای میانه مانند هند، چین و ویتنام استخراج و تولید می گردد. در ایران نیز معادن گرانیت متنوعی وجود دارد که از معروف ترین آنها می توان به گرانیت مروارید مشهد، گرانیت نهبندان، گرانیت سبز کاهویی بیرجند، گرانیت سبز جنگلی بیرجند، گرانیت خرم دره، گرانیت فیروزه ای، گرانیت گل پنبه ای همدان اشاره کرد.

سنگ دیوریت

سنگ دیوریت (Diorite) نوعی سنگ آذرین درونی است که از فلدسپات پلاژیوکلاز (آندزین)، بیوتیت، هورنبلند و پیروکسن تشکیل شده است. این سنگ که در مناطق آتشفشانی به وجود می آید سنگی سخت و کمیاب است.

سنگ دیوریت دارای بافت دانه ای بوده و معمولا به رنگ های سیاه، خاکستری، خاکستری مایل به سبز، خاکستری مایل به آبی و خاکستری تیره موجود است.

در قدیم به خاطر سختی از آن برای نوشتن کتیبه و تراشکاری سنگ گرانیت استفاده می کردند. امروزه از سنگ دیوریت در نمای ساختمان، پله، پوشش کف و جاده سازی استفاده می کنند.

سنگ گابرو

سنگ گابرو (Gabbro) نوعی سنگ آذرین درونی است و معمولا از کانی های پلاژیوکلاز و اوریت تشکیل شده اند. سنگ گابرو همچنین ممکن است مقادیر کمی از الیوین، آمفیبول، کروم گارنت، اکتینولیت، اورتوپیروکسن، بیوتیت، مگنتیت، ایلمنیت و آپاتیت داشته باشد. معمولا در قسمت پوسته اقیانوسی لایه ای از سنگ گابرو وجود دارد چرا که وقتی که گدازه های آتشفشانی در زیر سطح زمین انباشته و سرد می شوند و به شکل بلور در می آیند، این سنگ بوجود می آید.

گابروها معمولا دارای بافت دانه‌ای با دانه‌های متوسط تا درشت هستند. بافت پگماتیتی خیلی بندرت در این سنگها دیده می‌شود. بافت پورفیری کمیاب است ولی بافت گنیسی و نوار ممکن است دیده شود. هم پلاژیوکلازها و هم الیوین‌های این سنگ ها ممکن است کم و بیش به صورت موازی باهم قرار گرفته باشند. یکی دیگر از بافت‌های معمولی این سنگها بافت افی تیک است که در آن تعدادی بلور نسبتا ریز پلاژیوکلاز در داخل بلور درشت پیروکسن دیده می شود و معرف تبلور همزمان این دو کانی در سنگ است.

سنگ گابرو در رنگ های خاکستری مایل به سبز، سیاه و سبز موجود است.

سنگ گابرو از مقاومت بالایی برخوردار است و پس از صیقل دادن جلا و درخشش خاصی پیدا می کند به طوری که سنگ گابرو مشکی رنگ به گرانیت سیاه نیز معروف است. از این سنگ برای جاده سازی، ساخت تونل، پل سازی، تولید جدول، سنگفرش و در صنعت ساختمان به عنوان سنگ نما و سنگ تزئینی در پوشش کف، نمای ساختمان، رویه کابینت و سنگ اپن آشپزخانه استفاده می شود.

سنگ توف

سنگ توف (Tuff) نوعی سنگ متشکل از خاکستر آتشفشانی (ذرات ریز و ساییده شده سنگ، کانی و شیشه آتشفشانی) است. زمانی که آتشفشان فوران می کند خاکستر به همراه مواد مذاب، سنگ، ماگما و دیگر مواد بیرون ریخته و در مناطق اطراف آتشفشان جمع می شود. معمولا دمای خاکستر خارج شده از دهانه آتشفشان به 400 درجه سانتیگراد می رسد. در این دما ذرات خاکستر به هم جوش خورده و سنگ توف را تشکیل می دهند. اما سنگ توف بیشتر بر اثر انباشت خاکستر و فشار لایه های رویی تشکیل می شود، در این حالت خاکستر فشرده و به سنگ تبدیل می شود و مانند سنگ های رسوبی از ساختاری لایه لایه برخوردار است.

سنگ توف دارای بافتی متخلخل است و بر اساس ابعاد به دو دسته دانه درشت و دانه ریز و بر اساس نوع مواد تشکیل دهنده به سه دسته توف بلورین، توف شیشه ای و توف سنگی دسته بندی می شوند. سنگی که بیش از 50 درصد ماده تشکیل دهنده آن را ماگمای عامل انفجار تشکیل دهد، توف بلورین نام گذاری می شود. توف شیشه ای سنگی است که بیش از 50 درصد مواد تشکیل دهنده آن از شیشه آتشفشانی تشکیل شده و بیش از نیمی از مواد تشکیل دهنده توف سنگی را سنگ هایی که از دهانه آتشفشان خارج شده، تشکیل می دهد.

انواع مختلفی از توف نفوذی، توف جوش خورده و توف کریستالی وجود دارد. سنگ توف معمولا سبز رنگ است اما با توجه به ناخالصی ها هنگام تشکیل سنگ به رنگ های دیگر نیز وجود دارند.

سنگ توف سبک بوده و در مقابل حرارت، تغییر دما و آتش سوزی مقاوم است و از آن در مصالح ساختمانی استفاده می کنند.

از این سنگ به دلیل تخلخل زیاد و استحکام بالا در شیب بندی پشت بام و کف طبقات، تولید بلوک سبک لیکا و پوشش کف پارکینگ استفاده می شود. علاوه بر این استفاده از سنگ توف در دکوراسیون داخلی متداول است و از آن برای تزئین دیوار منازل، رستوران ها، هتل ها و تالارها استفاده می شود.

از این سنگ معمولا در ساخت بتن استفاده می شود چرا که استحکام بسیار بالای سنگ توف در ترکیب با سیمان، قابلیت بالای نگهداری آب و وزن بسیار سبک این سنگ باعث افزایش مقاومت بتن می شود.