آشنایی با انواع نمای ساختمان و ویژگی آنها

یکی از مهمترین ارکان معماری، طراحی نمای ساختمان می باشد. نما در واقع پوسته بیرونی ساختمان است که در نگاه اول به چشم می آید. نمای ساختمان علاوه بر اینکه نقش پر رنگی در زیبایی ساختمان ایفا می کند، به عنوان یک لایه محافظ در مقابل عوامل مختلف طبیعی به دوام ساختمان کمک می کند. نمای ساختمان می تواند هویت یک ساختمان را به تصویر بکشد. از کنار هم قرار گرفتن نماها، هویت یک محله شکل می گیرد به همین خاطر در طراحی نمای ساختمان معمولا مواردی همچون بافت منطقه، سبک معماری محله، اقلیم، معماری ساختمان های مجاور، شرایط جغرافیایی و فرهنگی در نظر گرفته می شود تا باعث ناهمگونی با محیط پیرامونی نشود.

نمای بیرونی ساختمان را می توان با توجه به مصالح به کار رفته به چند دسته تقسیم کرد:

نمای سنگ

استفاده از سنگ های طبیعی به دلیل تنوع بافت و رنگ، زیبایی خاصی به نمای ساختمان می دهد و به همین خاطر نه تنها در حال حاضر بیشترین کاربرد را دارد که در طول تاریخ نیز همواره مورد توجه بوده است.

در دهه های اخیر با پیشرفت ماشین آلات استخراج و فرآوری سنگ و تنوع و فراوانی سنگ های ساختمانی، استفاده از سنگ در نمای بیرونی ساختمان افزایش پیدا کرده است چرا که علاوه بر زیبایی منحصر به فرد، سنگ ها در برابر رطوبت و تغییرات دما مقاومت بالایی دارند و به سرعت در برابر گرد و غبار رنگ شان تغییر نمی کند. سنگ ها عایق صوتی و حرارتی اند و سختی و مقاومت و ماندگاری بالایی دارند.

معمولا از میان سنگ های طبیعی دو گروه سنگ های آهکی و سنگ های آذرین در نمای ساختمان استفاده می شوند.

امروزه سنگ تراورتن که بیشترین تنوع رنگ و بافت را در میان سنگ های موجود در بازار دارد، بالاترین جایگاه را برای نمای ساختمان به خود اختصاص داده است.

نمای آجری

آجر یکی از قدیمی ترین مصالح ساخت و تزئین نمای ساختمان بوده و قدمت استفاده از آن به هزاران سال پیش می رسد. استفاده از نمای آجر در دهه های گذشته امری متداول بود و هنوز ساختمان های زیادی را می توان دید که با آجرهای پهن و کج و معوج زرد رنگ، نماکاری شده اند. اما امروزه و با ورود تکنولوژی جدید تولید آجر و تولید آجرهای رنگی و نسوز که کیفیت بالاتری نسبت به آجرهای سنتی دارند، تحولی در نمای آجری ساختمان پدید آمده است. چرا که تنوع رنگ این آجرها در کنار خلاقیت طراحان باعث خلق نماهایی شکیل و منحصر به فرد در سبک های مختلف شده است و بسیاری از طراحان با استفاده تصادفی از رنگ ها، نماهای زیبایی خلق می کنند.

این آجرها در برابر تغییر رنگ مقاومت بالایی دارند، عایق صوتی و حرارتی اند، در برابر آثار مخرب تغییرات جوی و فرسایش مقاومند و استحکام و طول عمر بالایی دارند. این آجرها از آجرهای معمولی سبک ترند و فشار بیشتری را تحمل می کند.

امروزه برای اجرای نمای آجری از دو روش سنتی و مدرن یا تر و خشک استفاده می کنند. در روش سنتی از ملات ماسه و سیمان برای اتصال نما به دیوار استفاده می شود اما در روش مدرن برای افزایش سرعت و کاهش وزن ساختمان، برای اتصال آجرها از تجهیزات فلزی مانند ریل استفاده می شود.

نمای چوبی

ظرافت و زیبایی دو ویژگی نماهای چوبی است. چوب جزو مصالحی بوده که همیشه در دسترس بشر قرار داشته و به همین خاطر استفاده از آن در ساختمان سازی و نمای ساختمان از قدیم الایام رایج بود.

نمای چوبی به دو صورت طبیعی یا ترموود (Thermowood) و مصنوعی یا چوب پلاست اجرا می شود و به خاطر وزن کم، نصب آسان و زیبایی منحصر به فرد متداول است.

ترموود که حاصل فرآیندهای صنعتی از جمله گرمادهی بر روی چوب طبیعی است، در واقع همان چوب مقاوم شده است که در برابر سرما، گرما، رطوبت و بارندگی مقاومت آن افزایش پیدا کرده است.

این چوب ها در برابر پوسیدگی، و تغییر شرایط جوی مقاومند. دوام بالایی دارند، عایق حرارتی خوبی به شمار می روند و از هدر رفتن گرما در زمستان و سرما در تابستان جلوگیری می کنند.

فرآوری روی چوب باعث شده که آنها در برابر آتش سوزی مقاوم شده، قابل شستشو شوند و عمر طولانی تری پیدا کنند.

نمای سیمانی

سیمان جزو مصالح در دسترس و ارزان قیمت و پر کاربرد در ساختمان سازی می باشد. استفاده از سیمان در نمای بیرونی ساختمان نیز کاربرد فراوان دارد.

سیمان ارزان است، تهیه آن آسان بوده و به راحتی و سرعت می توان نمای کار را سیمان کاری کرد و به خاطر خاصیت چسبندگی خوبی که دارد در بلند مدت پوسته پوسته نمی شود و نما ریزش پیدا نمی کند و مهمتر اینکه استفاده از سیمان در نما، استحکام بنا را حفظ کرده و به دوام و پایداری ساختمان کمک می کند.

امروزه انواع متنوعی از سیمان در رنگ های مختلف تولید می شود که امکان طراحی نماهای متنوعی را فراهم آورده است.

نمای سیمانی با توجه به مصالح به کار رفته و شیوه اجرا به نمای سیمان شسته، نمای کمچه ای، نمای تگری، نمای رومی، نمای چکشی، نمای تیشه ای و نمای کلنگی تفکیک می شود.

پنل های سیمنت برد نیز که از مخلوط سیمان پورتلند، الیاف فرآوری شده سلولز، سیلیکا کوارتز ریز و سایر افزودنی های معدنی  تولید می شود، از مقاومت بالایی در برابر رطوبت، حرارت و آتش برخوردارند.

نمای شیشه ای

در اوایل قرن بیستم و با ابداع روش تولید شیشه های چند لایه، اولین نماهای شیشه ای برای ساختمان های مدرن طراحی شد و با توجه به زیبایی خاص آن، مورد استقبال قرار گرفت. با گسترش تکنولوژی و تولید انواع شیشه چند لایه و شیشه های رفلکس، بهبود کیفیت و شفافیت شیشه ها و کاهش قیمت تمام شده این شیشه ها، استفاده از آن در نمای ساختمان ها افزایش پیدا کرد.

استفاده از نماهای شیشه ای علاوه بر زیبایی، امکان استفاده از حداکثر روشنایی روز را در داخل ساختمان فراهم می کند. علاوه بر این نمای شیشه ای در مناطقی که آفتاب کم است به خوبی نور و گرما را به داخل هدایت می کند.

وزن سبک نمای شیشه ای باعث کاهش وزن و بار ساختمان می شود و به همین خاطر در ساختمان های بلند و برج ها از این نما بیشتر استفاده می شود. سرعت اجرای آن بالاست، عایق صدا بوده و جلوی عبور اشعه ماوراء بنفش را می گیرد.

نمای شیشه امکان دید یکپارچه ساکنان نسبت به فضای بیرونی را فراهم می کند که در نوع خود جذاب و منحصر به فرد است.

شیشه به کار رفته در نمای ساختمان انواع مختلفی دارد؛ شیشه چند لایه، شیشه سکوریت و شیشه رفلکس.

نمای شیشه ای با توجه به مصالح به کار رفته و شیوه اجرا به انواع زیر تقسیم بندی می شوند:

نمای شیشه ای کرتین وال، نمای شیشه ای دو پوسته ای، نمای شیشه ای اسپایدر و نمای شیشه ای فریم لس.

نمای سرامیکی

سرامیک معمولا از مخلوط خاک رس، ماسه و فلدسپات به دست می آید. این مخلوط در دمای بالا به شکل توده شیشه مانندی در آمده و پس از قالب گیری، لعاب دادن و پختن بسیار سخت می شود. پیشینه سرامیک به سفال های پخته شده در هزاران سال پیش بر می گردد. سرامیک سبک و زیبا بوده و در برابر رطوبت تا حدود زیادی نفوذ ناپذیر است به همین خاطر استفاده از سرامیک در کف سرویس بهداشتی متداول است.

سرامیک نسبت به سنگ ضخامت کمتری دارد، نصب آن آسان تر است، در برابر تغییرات جوی، یخ زدگی، مواد شیمیایی، باران های اسیدی و آتش سوزی مقاومت بیشتری دارد و وزن آن کمتر است و بار کمتری را به ساختمان تحمیل می کند، به همین خاطر جایگزین مناسبی برای نمای سنگی می باشد. علاوه بر این نسبت به سنگ از طرح و بافت یکنواخت تری برخوردار است و برای بسیاری از طراحان گزینه بهتری به شمار می رود.

یکی از ویژگی های مهم سرامیک امکان چاپ بر روی آن است و طراحان از این قابلیت برای چاپ طرح مورد نظر خود بر روی سرامیک در نمای ساختمان استفاده می کنند.

سرامیک در انواع و رنگ های مختلف تولید می شود:

سرامیک پرسلان که در دمای بالا پخته می شود ظاهری شیشه ای دارند.

سرامیک گرانیتی که رنگدانه های مختلفی در مراحل ساخت به آن اضافه می شود، ظاهری شبیه سنگ گرانیت دارد.

سرامیک سه بعدی که با دستگاه های چاپ دیجیتال، طرح مورد نظر بر روی این نوع سرامیک چاپ می شود.

سرامیک فول بادی که نوع با کیفیت تر سرامیک پرسلان می باشد.

نمای کامپوزیت

نمای کامپوزیت از ترکیب دو لایه پوششی آلومینیوم و یک هسته پلی اتیلن تشکیل شده است. سبکی، تنوع رنگ و خاصیت شکل پذیری این ورق ها از ویژگی های مهم آن برای اجرای طرح های خلاقانه توسط طراحان می باشد. نمای کامپوزیتی عایق صدا و حرارت بوده و در برابر فرسایش پایداری بالایی دارد.

کامپوزیت در برابر آتش سوزی بسیار مقاوم است و با توجه به نوع نصب، ورق های کامپوزیت در هنگام زلزله در جای خود حرکت کرده و امکان افتادن آن به حداقل می رسد. علاوه بر این وزن کم ورق های کامپوزیت باعث کاهش بار تحمیلی به ساختمان می شود.

ورق های کامپوزیت در برابر مواد اسیدی و قلیایی و تغییرات جوی از مقاومت بالایی برخوردار است. همچنین استفاده از مواد نانو باعث شده برخی از انواع آن از خاصیت خود تمیز شوندگی و ضد آلایندگی برخوردار شده و گرد و غبار و آلودگی را به خود جذب نکنند.

ورق های کامپوزیت به انواع مختلفی تقسیم بندی می شود که عبارتند از: آلومینیوم کامپوزیت پنل معمولی، آلومینیوم کامپوزیت پانل نانو، آلومینیوم کامپوزیت پانل طیفی (رنگی)، آلومینیوم کامپوزیت پانل ضد باکتری، آلومینیوم کامپوزیت پانل مقاوم در برابر آتش، آلومینیوم کامپوزیت با پوشش خشدار، کامپوزیت پنل آلومینیوم طرح سنگ و کامپوزیت پنل آلومینیوم طرح چوب.

نمای استرچ متال

استرچ متال (Stretch Metal) یا اکسپندد متال (expanded metal) به صفحات فلزی از جنس آهن، آلومینیوم، استیل، برنج و مس گفته می شود که با فرآیند ویژه ای تولید می شود. این ورق ها در خط تولید با روش ویژه ای تحت برش و کشش قرار می گیرد تا به شکل شبکه های توری شکل یکپارچه درآیند.

امروزه استفاده از ورق های استرچ متال در نمای ساختمان های مدرن متداول است چرا که استفاده از آن باعث زیبایی نمای ساختمان می شود و مهمتر اینکه از این ورق ها به عنوان محافظت کننده نمای زیرین نیز استفاده می گردد.

این ورق ها به خاطر داشتن ماهیت سه بعدی چشم انداز زیبایی را خلق می کنند. طراحان با نورپردازی در پشت تایل های استرچ متال، نماهای درخشان و چشم نوازی در شب ایجاد می کنند.